Page 128 - เบญจมาศ คุชนี โรคเบาหวานและคุณประโยชน์ของผักพื้นบ้านไทย 2565

116 | เบญจมาศ คุชน ช นี โ ร ค เ บ าห ว าน แล ะ คุ ณ ป ร ะ โ ย ช น ข อ ง ผั ก พื น บ้ าน ไท ย ใ น ผู ป่ ว ย โ ร ค เ บ าห ว าน | 117
ี
ุ
116 | เ บ ญจมา ศ ค
์
้
้

ึ
ตารางที่ 4-8: ตัวอย่างการศกษาฤทธิ์ลดระดับน้้าตาลในเลือดของชะพลูในสัตว์ทดลอง 4.3.6 ผักพื้นบ้านชนิดอื่น ๆ
นอกจากผักพนบ้านไทยทั้ง 5 ชนิด ได้แก่ ขมิ้นชัน บัวบก มะระขี้นก ต้าลึง และ
ื้
รูปแบบการทดลอง การทดลอง / ผลการศึกษา ชะพล ที่ได้กล่าวถึงข้อมูลส้าคัญและยกตัวอยางการศกษาทงในหลอดทดลอง สตว์ทดลอง
ู
่
้
ึ
ั
ั
และทางคลินิกแล้วนั้น ยังมีผักพื้นบ้านไทยชนิดอื่นอีกที่น่าสนใจและได้รับการศึกษาในด้าน
Sprague Dawley rat เหนี่ยวน้าหนูเพศผู้ใหเป็นเบาหวานดวย STZ จากนั้นให้สาร กลไกการออกฤทธิ์ต่าง ๆ พอสมควร ในส่วนนี้ขอเสนอข้อมูลบางส่วนที่ผู้นิพนธ์ได้ร่วมท้า
้
้
สกัดใบชะพลูด้วยน้้าขนาด 125 มก./กก. เป็นเวลา 28 วัน วิจัยเพื่อศึกษาฤทธิ์ต้านเบาหวาน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ฤทธิ์ยับยั้งการย่อยของคาร์โบไฮเดรต
พบว่าหนูกลุ่มที่ได้รับสารสกัดใบชะพลู มีน้้าหนักตัวเพิ่มขึ้น แต่ ของผักพนบ้าน ต้าลึง อนทนิลน้้า มะเดื่ออทุมพร และ พญาวานร (63, 64) โดยม ี
(62)
(53)
(61)
ิ
ุ
ื้
ี
ื
้
้
ี
่
่
้
ั
ลดระดับนาตาลในเลอดลง อกทงไมพบการเปลยนแปลงของ วัตถุประสงค์เพอศึกษาฤทธิ์ยับยั้งการท้างานของเอนไซม์ -amylase และ -
ื่
ั
หลอดเลอดแดงที่ไปเลี้ยงเนี้อเยื่อหวใจและเนื้อเยื่อไต เมื่อ glucosidase รวมถึงการศึกษาจลศาสตรของเอนไซมของพืชบางชนด ซึ่งฤทธิ์ต้าน
ื
์
ิ
์
ี
เปรยบเทยบกบกลมโรคเบาหวานควบคุมที่ไม่ได้รับสารสกัด เบาหวานนี้สามารถเทียบเคียงกับยารักษาโรคเบาหวานกลุ่ม -glucosidase inhibitors
ี
ั
่
ุ
ู
้
แสดงว่านอกจากสารสกดใบชะพลสามารถลดระดับนาตาลใน (เช่น acarbose) ที่ใช้รักษาผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 โดยช่วยลดระดับน้้าตาลในเลอด
้
ั
ื
เลือดแล้ว ยังสามารถป้องกันภาวะแทรกซ้อนต่อหลอดเลือด หลังรับประทานอาหาร นอกจากฤทธิ์ต้านเบาหวานของพชเหล่านี้แล้ว ผู้นิพนธ์ได้ร่วมงาน
ื
(59)
ใหญ่จากภาวะโรคเบาหวานได้ด้วย
วิจัยที่ศึกษาฤทธิ์ต้านออกซิเดชันของผักพนบ้าน เช่น มะเดื่ออทุมพร ยานาง ฟกข้าว
ื้
(65)
ั
ุ
(62)
่
Sprague Dawley rat เหนี่ยวน้าหนูเพศผู้ให้เปนเบาหวานด้วย STZ โดยให้สารสกัด (66) และไซโคลอลลิอน (cycloalliin) ซึ่งเป็นสารส้าคัญของกระเทียมอกด้วย ทั้งนี้
็
ั
ิ
(67)
ี
ชะพลทั้งต้นด้วยน้้าขนาด 125 และ 250 มก./กก. เป็นเวลา 7 เนื่องจากในผู้ป่วยโรคเบาหวานที่มีระดับน้้าตาลในเลือดสูงเป็นระยะเวลานาน มักเกิดภาวะ
ู
้
วัน แลวทดสอบความทนต่อนาตาล (OGTT) พบว่าสารสกดนี้ เครยดออกซเดชัน (oxidative stress) เป็นกระบวนการที่เซลล์ถูกท้าลายโดยสารอนุมูล
้
้
ั
ี
ิ
ื
้
ช่วยลดระดับนาตาลในเลอดได้อย่างมีนัยส้าคัญทางสถิติ อิสระ (free radicals) อกทงสรางสารพษสะสมในผนงเยอบของหลอดเลอดแดง ซ่งสงผล
้
่
ั
่
ื
ื
ึ
ุ
ั
ิ
ี
้
้
(p<0.05) เมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มควบคุม แต่ไม่พบความ กระทบน้าไปสู่การเกิดภาวะแทรกซ้อนที่เกิดจากความเสื่อมของผนังหลอดเลือดแดง
แตกต่างทางสถิติเมื่อเปรียบเทียบกับหนูกลุ่มที่กินยามาตรฐาน
ี
ทใช้รกษาโรคเบาหวาน glibenclamide ขนาด 5 มก./กก. อินทนิลน้้า (Lagerstroemia speciosa ( L.) Pers) มสรรพคุณทางยาที่โดดเด่น
ั
่
ี
แสดงให้เห็นว่าสารสกัดชะพลูทั้งต้นด้วยน้้าสามารถลดระดับ ของภูมิปัญญาท้องถิ่น คือ ลดระดับน้้าตาลในเลือด ลดระดับไขมันในเลือดและลดคความ
น้้าตาลในเลือดได้ดีเทียบเท่ากับยาที่ใช้รักษาโรคเบาหวานแผน ดันโลหิตสูง ส่วนที่น้ามาใช้ ได้แก่ ส่วนของใบ เปลือก ราก และเมล็ดอินทนิลน้้า เป็นต้น ซึ่ง
(60)
ปัจจุบัน จากการศึกษาเปรียบเทียบฤทธิ์การยับยั้งเอนไซม์ -amylase และ -glucosidase ของ
สารสกัดใบอินทนิลน้้าด้วยน้้าและเอทานอล (70%) พบว่าสารสกัดด้วยน้้ามีฤทธิ์ยับยั้ง
เอนไซม์ -amylase และ -glucosidase ได้ดีมาก มีค่า IC50 1.21±0.16 มคก./มล.
และ 49.71±0.86 มคก./มล. ตามล้าดับ ส่วนสารสกัดด้วยเอทานอลมีฤทธิ์ยับยั้ง
เอนไซม์ -amylase มีค่า IC50 22.21±4.0 มคก./มล. แต่ไม่มีฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ -
glucosidase เมื่อวิเคราะห์จลศาสตร์ของเอนไซม์ (enzyme kinetics) พบว่าสารสกัด
ด้วยน้้ามีความสามารถในการเข้าจับกับเอนไซม์ -glucosidase เพื่อยับยั้งเอนไซม์ได้สูง
มาก (high affinity) มีค่า inhibition constant (Ki) เท่ากับ 42.24 ซึ่งใกล้เคียงกับยารักษา
เบาหวาน acarbose ซึ่งมีค่า Ki เท่ากับ 47.27 ส่วนฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ -amylase พบว่า
สารสกัดด้วยน้้าและเอทานอลมีค่า Ki เท่ากับ 6.26 และ 3.01 ตามล้าดับ ขณะที่ acarbose