Page 112 - เบญจมาศ คุชนี โรคเบาหวานและคุณประโยชน์ของผักพื้นบ้านไทย 2565

100 | เบญจมาศ คุชน ช นี โ ร ค เ บ าห ว าน แล ะ คุ ณ ป ร ะ โ ย ช น ข อ ง ผั ก พื น บ้ าน ไท ย ใ น ผู ป่ ว ย โ ร ค เ บ าห ว าน | 101
ี
ุ
100 | เ บ ญจมา ศ ค
้
์
้

(29)
ขมิ้นชันเป็นผักพนบ้านที่พบได้ทั่วทุกภาคในประเทศไทย มีความปลอดภัยสูงและ อันตรกิริยาระหว่างยาของ curcumin
ื้
์
ู
ี
่
ื
ึ
้
้
ั
ราคาถก จึงเป็นพชทไดรับความสนใจในการศกษาฤทธิทางเภสชวิทยาจ้านวนมากทงใน ในการใช้ curcumin ร่วมกับยาแผนปัจจุบันมีขอจ้ากัดกับยาหลายชนิด เนื่องจาก
ั
้
ต่างประเทศและในประเทศไทย ทั้งนี้นอกจากจะมีฤทธิ์ลดระดับน้้าตาลในเลือดเพอรักษา
ื่
้
ั
โรคเบาหวานแลว ยงสามารถใช้ปองกนการเกดภาวะแทรกซอนตอหลอดเลอด เช่น ▪ Curcumin มีฤทธิ์ยับยั้งการทางานของเอนไซม์ CYP2C19 ดังนั้นต้องระวังการ
ั
้
้
้
่
ื
ิ
ุ
ิ
diabetic neuropathy, diabetic nephropathy ได้อกด้วย เนื่องจากมีฤทธิ์ลดระดับ ให้ร่วมกับยาต้านการเกดเกลดเลอดเกาะกลมกน (antiplatelet drug) ชื่อ clopidogrel
ื
ั
ี
่
็
ั
ไขมนในเลอด ฤทธิ์ต้านออกซิเดชัน ฤทธิ์ต้านอักเสบ ช่วยเสริมภูมิคุ้มกันของร่างกาย ที่ช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดสมอง (stroke) และโรคหวใจ เนื่องจากเป็น
ื
ั
ั
ั
ู
ป้องกันการถกทาลายของเซลล์ประสาท เซลล์ตบและเซลล์หวใจ เป็นต้น (24, 25) เหง้าของ prodrug ที่อาศัยเอนไซม์ CYP2C19 เพอเปลี่ยนรูปที่ออกฤทธิ์ ซึ่ง curcumin อาจท้าให้
้
ื่
ี
ขมิ้นชันมีสารส้าคัญหลักที่อยู่ในกลุ่มเทอร์พนอยด์ ได้แก่ sesquiterpenoids, ลดผลการรกษาของ clopidogrel ได้ ซึ่งมีความเป็นไปได้สูงที่ผู้ป่วยโรคเบาหวานที่แพ ้
ั
monoterpenoids และ norseesquiterpenoids โดยมีเคอร์คิวมินอยด์ (curcuminoids) aspirin แล้วแพทย์จะสั่ง clopidogrel ให้เพอป้องกันการเกิด stroke หรือ athero-
ื่
คดเป็นร้อยละ 3-5 ประกอบด้วยสารเคมีหลัก 3 ชนิด ได้แก่ curcumin, demetho- sclerosis
ิ
(26)
xycurcumin และ bisdemethoxycurcumin ซึ่ง curcumin เป็นสารส้าคัญที่มีฤทธิ์
ี
หลากหลายรวมทั้งฤทธิ์ลดระดับน้้าตาลในเลือด ▪ มฤทธิ์ยับยั้งการท้างานของ OATP (organic-anion transporting poly-
peptides transporters) จึงยับยั้ง uptake ของยาในกลุ่ม statins ชื่อ rosuvastatin ที่
ู
ข้อมลทางเภสัชจลนศาสตร์ของ curcumin มีฤทธิ๋ลดระดับไขมันในเลือด ซึ่งผู้ป่วยโรคเบาหวานมักมีภาวะไขมันในเลือดผิดปกติร่วม

Curcumin ถูกดูดซึมเข้าสู่ร่างกายได้น้อยมาก เกิดปฏิกิริยา glucuronidation ด้วย เนื่องจากมีความผิดปกติของเมแทบอลิซึม จึงต้องแนะน้าผู้ป่วยเสมอให้รับทราบถึงข้อ
และ sulfation ที่ตับ จากนั้นถูกขับออกจากร่างกายทางอุจจาระ เนื่องจาก curcumin ถูก ควรระวังนี้
(26)
้
ู
ดูดซึมผ่านทางเดินอาหารได้น้อย อีกทั้งถกขับออกจากร่างกายไดอย่างรวดเร็ว จึงมีการ ▪ มีฤทธิ์ยับยั้งการท้างานของ P-glycoprotein ดังนั้นต้องระวังการให้ร่วมกับยาที่มี
ึ
พัฒนารูปแบบยาใหม่เป็นนาโนพาร์ติเคิล (nanoparticles; theracurmin) ซงมีอนุภาคเล็ก คุณสมบัติเป็นสารตั้งต้นของ P-glycoprotein เช่น ยาต้านมะเร็ง (ได้แก่ doxorubicin,
่
กว่า curcumin ที่ได้จากขมิ้นชันสกัดทั่วไปถึง 100 เท่า ท้าให้ curcumin ถูกดูดซึมเข้าสู่ docetaxel) ฮอร์โมนสเตียรอยด์ (ได้แก่ dexamethasone, methylprednisolone) ยา
ร่างกายได้ดีขึ้นและเพมค่าชีวประสิทธิผล (oral bioavailability) สูงกว่า curcumin ถึง 27 ต้านจุลชีพ (ได้แก่ erythromycin, tetracycline, itraconazole, levofloxacin) โอพ ิ
ิ่
เท่า (27, 28)
ออยด (ได้แก loperamide, morphine) ยารักษาโรคหัวใจ (ได้แก่ digoxin, verapamil)
่
์
การศึกษาทางพิษวิทยาของ curcumin ยากดภูมิคุ้มกัน (ได้แก่ cyclosporine, tacrolimus) เป็นต้น

พบว่าการป้อน curcumin ในหนู 100 มก./กก. ของน้้าหนักตัว อาจท้าให้เกิดแผล ในด้านกลไกการออกฤทธิ์ลดระดับน้้าตาลในเลือดของ curcumin ในหลอดทด
ในทางเดินอาหารได้ (ulcerogenic effect) ขณะที่การศึกษาทางคลินิกในอาสาสมัคร ลองและในสัตว์ทดลอง ได้สรุปตัวอย่างไว้ในตารางที่ 4-2 และสรุปตัวอย่างการศึกษาใน
สุขภาพดีรับประทาน 8 กรัมต่อวัน นาน 3 เดือน ไม่พบอาการพิษใด ๆ อย่างไรก็ตาม ควร คลินิกในตารางที่ 4-3
ระวังการใช้ curcumin ในผู้ป่วยที่มีแผลในทางเดินอาหาร เพราะอาจท้าให้เกิดการระคาย
(26)
เคืองได้