Page 74 - ตำราเภสัชวิทยาของยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนปลาย

Pharmacology of Drugs acting on PNS อชิดา จารุโชติกมล

2. ยาที่ออกฤทธิ์กระตุนระบบประสาทพาราซิมพาเทติก (parasympathomimetic

agents หรือ cholinomimetics agents หรือ cholinergic drugs) เชน สารที่ออกฤทธ ิ์
เหมือนหรือคลายกับ ACh (ตารางที่ 2.1 และ 2.2)

2.1 Choline esters ไดแก acetylcholine (ACh) และ bethanechol
2.1.1 Acetylcholine (ACh)

เปนสารสื่อประสาทในรางกาย จัดเปนตนแบบ (prototype) ของยากลุมนี้ แต

ั

ไมใช ACh ในการรักษาเนื่องจากออกฤทธิ์กบอวยวะหลายแหงทั่วรางกายและออกฤทธิ์สั้น ถูก
ั
ทําลายอยางรวดเร็วดวยเอนไซม AChE
ฤทธิ์ของ ACh ที่หลั่งออกมาจากปลายประสาทอยูนอยกวา 1 วินาทีหรือเพียง
ู
ู
แค 1 มิลลิวินาที เพราะถกทําลายอยางเร็ว และ choline จะถกดูดซึมกลับสูปลายประสาททํา
ใหไมนํา ACh มาใชเปนยา

ฤทธิ์ของ ACh ตอรางกาย มีดังนี้
1. ผลตอระบบไหลเวียนโลหิต หัวใจบีบตัวชาลง (negative chronotropic

effect) และเบาลง (negative inotropic effect) มีผลตอ atrial muscle

มากกวา ventricle ในขนาดสูงทําให AV block หรือหัวใจหยดเตนได
ุ

หลอดเลือดขยายตัวทําใหความดันโลหิตลดลง
2. ระบบหายใจ หลอดลมหดตัวมีการหลั่งสารในหลอดลมมากขน ทาใหผูปวยมี
ึ้
ํ

เสมหะมากขึ้น
3. ระบบทางเดินอาหาร กระเพาะอาหาร และลําไสเล็กทํางานเพิ่มขึ้น มีการ

หลั่งน้ํายอยเพิ่มขึ้น
4. ระบบทางเดินปสสาวะ มีการขับถายงายขึ้น

5. ตา ถาหยอดตาจะทําใหรูมานตาเล็กลง (miosis) มองเห็นภาพระยะใกลได
ชัด ความดันในดวงตา (intraocular pressure) ลดลง


6. ตอมตาง ๆ ไดแก ตอมน้ําตา ตอมน้ําลาย ตอมเหงื่อ ตอมในทางเดิน
่
อาหาร และสารคดหลังในหลอดลมมการหลังมากขึน
้
่
ี
ั

~ 54 ~