Page 70 - ตำราเภสัชวิทยาของยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนปลาย

Pharmacology of Drugs acting on PNS อชิดา จารุโชติกมล

แนวคิดรวบยอด

ระบบประสาทอัตโนมัติ มีหนาที่ควบคุมการทํางานของกลามเนื้อเรียบ (smooth muscle)
กลามเนื้อหัวใจ (cardiac muscle) และตอมตาง ๆ (gland) สามารถแบงไดเปน 2 สวน คือ

ระบบประสาทพาราซิมพาเทติกที่จะมีบทบาทเมื่ออยูในสภาวะปกติ และระบบประสาทซิมพาเท

ติกที่จะควบคุมการทํางานของรางกายในการกระตุนใหตอสู-หนี
สารที่ออกฤทธิ์ตอระบบประสาทอตโนมัติ และชักนําใหเกดผลทางสรีรวิทยา ทั่วไปแบงได 2
ั
ิ
ื
ลักษณะ คือ เพิ่มกระแสประสาท (เสมอนการกระตุนระบบประสาท) ซึ่งในระบบประสาทพารา
ซิมพาเทติกจะเรียกสารนี้วา parasympathomimetic agents หรือ cholinomimetic

ิ์
agents โดยมีกลไก (1) ออกฤทธเปน agonist ออกฤทธิ์โดยตรงที่รีเซ็พเตอร (direct acting)
เชน ACh (2) ยับยั้งการสลายหรือการหมดฤทธิ์ของสารสื่อประสาท เชน neostigmine การ

ยับยั้งผลของกระแสประสาท (เสมือนการยับยั้งการกระตุนระบบประสาท) ซึ่งในระบบประสาท

พาราซิมพาเทติกจะเรียกสารนี้วา parasympatholytic agents หรือ cholinergic

ํ
blocking agents มีกลไกทาใหฤทธิ์ของ ACh ลดลงโดย (1) เปน antagonist ตอรีเซ็พเตอร
(antimuscarinic) เชน atropine, scopolamine (2) ยับยั้งที่ปมประสาท (ganglionic

ั้
blocking drugs) (3) ยับยั้งการสังเคราะหสารสื่อประสาท เชน hemicholinium ซึ่งยับยงการ
ขนสง choline นอกจากนี้ยังมีสารกลุม neuromuscular blocking agent ซึ่งอาจจัดเปน

็

ี่
parasympatholytic agents เชนกัน แตจะขอนําไปกลาวในบทถัดไป จะเหนไดวาสารทออก
ั
ฤทธิ์ตอระบบประสาทพาราซิมพาเทติกมีหลายกลุมและมีกลไกการออกฤทธิ์แตกตางกนไป ดัง
รายละเอียดเพิ่มเติมในบท

~ 50 ~