Page 60 - เบญจมาศ คุชนี โรคเบาหวานและคุณประโยชน์ของผักพื้นบ้านไทย 2565

48 | เบญจมาศ คุชน นี โรค เ บ า ห ว า น แ ล ะ คุ ณ ป ระ โย ช น ข อ ง ผั ก พ น บ้ าน ไท ย ใ น ผู ป่ ว ย โ ร ค เ บ าห ว าน | 49
ี
48 | เ บ ญ จ ม า ศ คุช
้
ื
์
้

เภสัชจลนศาสตร์ 2.1.5 Thiazolidinediones
ตัวอยางยาในกลุ่มนี้ เช่น pioglitazone เป็นตน ปัจจุบัน rosiglitazone ซึ่งเคย
้
่
metformin มีคาครึ่งชีวิต 1.5-3 ชั่วโมง ยาไม่จับกับพลาสมาโปรตีน และไม่ถูก
่
เปลี่ยนแปลงในร่างกาย ยาถูกขับออกในรูปเดิมทางไต ดังนั้นต้องระวังการใช้ยาในผู้ป่วยที่มี อยู่ในกลุ่มนี้ถูกถอนทะเบียนออกจากประเทศไทยและประเทศแถบยุโรปแล้ว เนื่องจากพบ
การท้างานของไตบกพร่อง และควรติดตามผลการท้างานของไตทางห้องปฏิบัติการอย่าง อาการไม่พึงประสงค์ที่รุนแรงและเพิ่มอัตราการเสียชีวิตของผู้ป่วยจากภาวะกล้ามเนื้อหัวใจ
สม่้าเสมอ ตายและโรคหัวใจและหลอดเลือดอื่น

ข้อบ่งใช้ทางคลินิก กลไกการออกฤทธิ์

ยากลุ่มนี้มีคณสมบัติเป็น peroxisome proliferator-activated receptor
ุ
ั
Metformin จัดว่าเป็นยาเลือกอนดับแรก ในการรักษาโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ที่มี
ิ่
ภาวะดื้ออนซูลิน โดยเฉพาะผู้ที่เพงได้รับการวินิจฉัยโรคเบาหวานได้ไม่นาน เนื่องจากไม่ gamma (PPAR) agonists โดยกระตุ้นการท้างานของ PPAR receptor ซึ่งเป็นตัวรับใน
ิ
ิ
่
้
ั
้
็
ิ
ั
่
เพ่มความอยากอาหาร ไมเพ่มนาหนกตัว สามารถใช้เปนยาเดยวหรอใช้รวมกบยาอน เซลล์ไขมัน มีหน้าที่ควบคุมการแสดงออกของ insulin response genes (IRGs) ส่งผลให้
ื
่
ี
่
ื
ิ่
(ได้แก่ ยากลุ่ม sulfonylureas, thiazolidinediones หรือฉีดอนซูลิน) นอกจากนี้ยายัง กระตุ้นเมแทบอลิซึมของกรดไขมันและกลูโคสในเซลล์ไขมันและเซลล์กล้ามเนื้อ ท้าให้เพม
ิ
ี
็
ื
ื
่
ี
ิ
ช่วยลดการเกดภาวะแทรกซ้อนทมต่อหลอดเลอดขนาดเลกและหลอดเลอดขนาดใหญ ่ ความไวต่ออินซูลิน หรือ ลดการดื้ออินซูลินของเซลล์เป้าหมาย โดยเพิ่ม signal
ั้
สามารถใช้รักษาผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 1 ได้ด้วย ข้อดีของยากลุ่มนี้ คือ ไม่ท้าให้เกิด transduction ของอินซูลินในเซลล์กล้ามเนื้อ อีกทงลดระดับกรดไขมันอิสระและลดระดับ
ภาวะน้้าตาลในเลือดต่้า ลดระดับไขมันไตรกลีเซอไรด์ LDL-C, VLDL-C และเพิ่ม HDL-C ไตรกลีเซอไรด์ในเลือด ยามีผลเพิ่ม AMPK ในเซลล์ตับ ซึ่งเกี่ยวข้องกับการส่งสัญญาณผ่าน
ตัวรับอินซูลิน
อาการไม่พึงประสงค์
เภสัชจลนศาสตร์
1) อาการที่พบบ่อย ได้แก่ เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง อุจจาระร่วง การรับ
รสผิดปกติ อาการที่เกิดขึ้นสัมพันธ์กับขนาดยาที่ได้รับ ยาถูกดูดซึมผ่านทางเดินอาหารได้ดี และอาหารไม่รบกวนการดูดซึมของยา ยา
็
ิ
2) หากใช้ยาเปนระยะเวลานานอาจทาใหผปวยขาดวิตามนบ 12 และโฟเลต สามารถจับกับพลาสมาโปรตีนได้มากกว่า 99% เมแทบอลิซึมของ pioglitazone อาศัย
ี
่
้
ู
้
้
ิ
้
ี
เนองจากมการดูดซึมจากทางเดนอาหารนอยลง อาจทาใหเกดภาวะโลหตจางแบบ เอนไซม์ CYP2C8 เป็นหลักและอาศัย CYP3A4 เป็นเอนไซม์รอง ยาถูกขับออกทางอุจจาระ
ิ
ื
่
ิ
้
้
megaloblastic anemia หรือมีอาการปลายประสาทอักเสบ ในรูปเมแทบอไลต์ ดังนั้นไม่จ้าเป็นต้องปรับขนาดยาในผู้ป่วยที่มีการท้างานของไตบกพร่อง
3) ในผู้ที่ใช้ metformin อาจพบ metformin-associated lactic acidosis (MALA) พบระดับยาสูงสุดภายใน 2 ชั่วโมง
โดยเฉพาะผู้ที่มีโรคไตหรือโรคตับ หรือ ภาวะขาดออกซิเจน (hypoxia) เช่น chronic ข้อบ่งใช้ทางคลินิก
cardiopulmonary dysfunction ร่วมด้วย
ั
้
ื
่
ี
ั
ู
ยากลุ่มนี้จัดเป็นยาทางเลอกอนดบรองในการรักษาผป่วยโรคเบาหวานชนิดท 2
ข้อห้ามใช้ โดยสามารถใหร่วมกบยาอ่น เช่น metformin หรือ ยากลุ่ม sulfonylureas หรืออนซูลิน
ั
ื
ิ
้

1) ผู้ป่วยที่มีการท้างานของไตหรือตับบกพร่อง ยากลุ่มนี้ไม่กระตุ้นการหลั่งอินซูลิน จึงไม่เกิดภาวะน้้าตาลในเลือดต่้า

2) ผู้ที่มีภาวะขาดออกซิเจน เช่น chronic cardiopulmonary dysfunction เพราะ อาการไม่พึงประสงค์
อาจท้าให้เกิดภาวะเลือดเป็นกรด (lactic acidosis)
1) มีภาวะคั่งน้้า (fluid retention) ท้าให้บวม ระวังหรือหลีกเลี่ยงการใช้ในผู้ป่วย
โรคหัวใจล้มเหลว น้้าหนักตัวเพิ่ม มีไขมันใต้ผิวหนังมากขึ้นเพราะยาเพิ่มจ้านวนเซลล์ไขมัน