Page 50 - เบญจมาศ คุชนี โรคเบาหวานและคุณประโยชน์ของผักพื้นบ้านไทย 2565

38 | เบญจมาศ คุชน นี โรค เ บ า ห ว า น แ ล ะ คุ ณ ป ระ โย ช น ข อ ง ผั ก พ น บ้ าน ไท ย ใ น ผู ป่ ว ย โ ร ค เ บ าห ว าน | 39
ี
38 | เ บ ญ จ ม า ศ คุช
้
้
์
ื

2.1.1 อินซูลิน เลือดด้า ปลอดภัยในหญิงตั้งครรภ์ ออกฤทธิ์เร็ว และเสี่ยงต่อการเกิดภาวะ hypoglycemia
ได้น้อย มักให้ร่วมกับ long-acting insulin
กลไกการกระตุ้นการหลั่งอินซูลินและบทบาททางสรีรวิทยาของอินซูลิน ได้อธิบาย 3) ออกฤทธิ์ปานกลาง (intermediate-acting insulin) เช่น isophane insulin
เบื้องต้นแล้วในบทที่ 1 เมื่อน้้าตาลกลูโคสเข้าสู่เบต้าเซลล์ของตับออน โดยอาศัยตัวขนส่ง suspension (neutral protamine Hagedorn หรือ NPH), insulin zinc suspension
่
ู
กลโคส (glucose transporter; GLUT) จากนั้นกลูโคสจะถูกเติมฟอสเฟตด้วยเอนไซม์ (Lente insulin), neutral protamine lyspro เป็นต้น ใช้ส้าหรับฉีดเข้าใต้ผิวหนัง ไม่ใช้
้
ิ
ิ
glucokinase แล้วเกดปฏิกรยา phosphorylation ไดผลผลิต glucose-6-phosphate ฉีดเข้าหลอดเลือดด้า ไม่ใช้ในภาวะ diabetic ketoacidosis หรือกรณีฉุกเฉิน มักให้ร่วมกับ
ิ
็
(G-6-P) ก่อนเกิดกระบวนการ glycolysis ได้เปนพลังงาน ATP โดย ATP ที่ได้จะส่งผลให้ regular insulin
ปิด ATP-sensitive K channel (K ATP channel) ท้าให้เกิด membrane depolarization
+
2+
2+
2+
จากนั้นเหนี่ยวน้าให้เปิด voltage-gated Ca channel ท้าให้ Ca ไหลเข้าสู่เซลล์ (Ca 4) ออกฤทธิ์ยาว (long-acting insulin) เช่น extended zinc insulin (ultralente
ิ
ิ
influx) กระตุ้นให้ granule เกดกระบวนการ exocytosis แล้วจึงมีการหลั่งของอนซูลิน insulin), insulin glargine, insulin detemir เป็น insulin analog ที่ออกฤทธิ์นาน หลัง
(5)
ออกจากเบต้าเซลล์ของตับอ่อน ฉีดเข้าใต้ผิวหนังจะเริ่มออกฤทธิ์ใน 2-5 ชั่วโมง โดยระดับอินซูลินในเลือดค่อย ๆ เพิ่มขึ้น
อย่างช้า ๆ แล้วคงที่ และมีฤทธิ์นาน 18-24 ชั่วโมง
(3, 4)
เภสัชจลนศาสตร์
ปัจจุบันการใช้อนซูลินในทางคลินิก นิยมใช้อนซูลินรูปแบบที่มีการผสมส้าเร็จรูป
ิ
ิ
เมื่ออินซูลินถูกหลั่งจากเบต้าเซลล์ของตับอ่อนเข้าสู่กระแสเลือด ประมาณร้อยละ (premixed insulin) ในอัตราสวนตาง ๆ เช่น 70% NPH insulin + 30% regular
่
่
่
50 จะถูกท้าลายที่ตับ ส่วนที่เหลือถูกท้าลายที่ไตและกล้ามเนื้อ อินซูลินมีคาครึ่งชีวิตใน insulin เพื่อความสะดวกของผู้ป่วยในการใช้
เลือดประมาณ 6 นาที โดยทั่วไปให้อินซูลินด้วยการฉีดเข้าใต้ผิวหนัง ไม่ให้ด้วยการ
รับประทานเพราะอินซูลินถูกท้าลายในทางเดินอาหาร สามารถให้อินซูลินทางหลอดเลือด
ด้าได้เช่นกัน โดยเฉพาะในกรณีฉกเฉิน เช่น ภาวะที่มีกรดคีโตนคั่งในกระแสเลือด
ุ
(diabetic ketoacidosis) มักให้ชนิด regular insulin และ insulin lispro เพราะออกฤทธิ์
เร็วและสั้น

ยาเตรียมของอินซูลิน สามารถแบ่งออกได้ 4 ชนิดหลัก ตามเวลาของการเริ่มออก

ฤทธิ์ (onset of action) ระยะเวลาการออกฤทธิ์ (duration of action) (รูปที่ 2-2) (ตาราง
ที่ 2-2)

1) ออกฤทธิ์สั้นมาก (ultra-short หรือ rapid-acting insulin) เช่น insulin lispro,
insulin aspart และ insulin glulisine ซึ่งจัดเป็น analog ของอินซูลินของมนุษย์ที่ออก
ฤทธิ์เร็วกว่า regular insulin ยาถูกดูดซึมและออกฤทธิ์ได้ดี สามารถให้ก่อนรับประทาน

อาหาร 15 นาที รูปที่ 2-2: เวลาการเริ่มออกฤทธิ์ และระยะเวลาการออกฤทธิ์ของอินซูลินที่ได้จาก
2) ออกฤทธิ์สั้น (short-acting insulin) เช่น regular insulin (RI) ให้โดยการฉีดเข้า มนุษย์และอินซูลินชนิดต่าง ๆ (ดัดแปลงมาจากเอกสารอ้างอิงหมายเลข 3)

ใต้ผิวหนัง (subcutaneous injection) และยังสามารถใช้กรณีฉกเฉินโดยให้ทางหลอด
ุ