Page 35 - ตำราเภสัชวิทยาของยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนปลาย

Pharmacology of Drugs acting on PNS อชิดา จารุโชติกมล

คําอธิบายใตภาพ 1.4 A
แสดงภายในเซลลประสาท cholinergic neuron ที่จะมีการนําเขาสารตั้งตนคือ choline ผานทาง sodium-
dependent choline transporter (CHT) ซึ่งสามารถยับยั้งขั้นตอนนี้ไดดวยยา hemicholinium ภายใน

่
ไซโตพลาสซมสารสือประสาท ACh จะถูกสังเคราะหจาก choline และ acetyl-CoA (AcCoA) โดยเอนไซม 
choline acetyltransferase (ChAT) จากนั้นจะเก็บสะสมเขาใน vesicle ผาน vesicle-associated
้
ั
่
้
ี
่
ั
้
transporter (VAT) ซึงสามารถยบยังขนตอนนไดดวยยา vesamicol การปลดปลอยสารสือประสาทจะเกิด
้
ี
่
ึ
เมอ voltage-sensitive calcium channels เปดและอนญาตใหแคลเซียมเขามาในเซลล แคลเซียมทเพมขน

ิ
่
ื
ุ
่

่
่
ภายในเซลลจะทําให vesicle เคลอนทีไปที surface membrane และหลังสารสือประสาทออกไปสูภายนอก
่
่
ื
่


ั
่
้
้
ั
่

ี
(exocytosis) ไปยัง synaptic cleft ซึงขนตอนนสามารถยบยงไดดวย botulinum toxin สารสือประสาท
ั
้

ิ

ั
ั
้
ACh บรเวณ synaptic cleft จะถูกทําลายไดดวยเอนไซม acetylcholinesterase (AChE) ยบยงไดดวย
่
acetylcholinesterase inhibitors (AChEIs) และ ACh สวนทีเหลือจะเขาจบกับรีเซ็พเตอรที post synaptic
ั
่
ื
่
membrane (cholinoceptors) การหลังสารสอจะถูกควบคมโดย autoreceptor ทีบริเวณ presynaptic
ุ
่
่
nerve terminal

คําอธิบายใตภาพ 1.4 B
แสดงภายในเซลล adrenergic neuron สารตั้งตน tyrosine นําเขามาผาน sodium-dependent carrier (A)
้

จากนันจะเปลียนเปน dopamine (ดูภาพที 1.5 ประกอบ) และเก็บสะสมใน vesicle ผานทาง the vesicular
่
่
่
้
ี
monoamine transporter (VMAT) ซึงสามารถยับยงขันตอนนไดดวยยา reserpine และ tetrabenazine

้
้
ั
สารสื่อประสาท dopamine จะเปลี่ยนเปน norepinephrine (NE) โดยเอนไซม dopamine-β-hydroxylase
การปลดปลอยสารสื่อประสาทจะเกิดเมื่อ voltage-sensitive calcium channels เปดและอนุญาตให 
ึ
แคลเซียมเขามาในเซลล แคลเซียมทีเพมขนภายในเซลลจะทําให vesicle เคลือนทีไปที surface membrane
้
่
่
ิ
่
่

่
้
ั
้
ี
ั
่
่
และหลังสารสือประสาทออกไปสภายนอก (exocytosis) ไปยง synaptic cleft ซึงขนตอนนสามารถยบยงได
ู
ั
่

้
ั
ดวย guanethidine และ bretylium สารสื่อประสาท NE ที่หลั่งออกมาจะเกิด diffusion ออกจาก synaptic
cleft หรือถูกดึงกลับเขาปลายประสาทที่หลั่งสารสื่อเองผาน norepinephrine transporter (NET) เรียกวา
reuptake (uptake I) และถูกทําลายโดยเอนไซม monoamine oxidase (MAO ซึ่งยา cocaine และ
antidepressants (tricyclic antidepressants; TCA) สามารถยับยั้งกระบวนการ reuptake สารสื่อประสาท
ั
ี
ึ

กลับสูปลายประสาทได นอกจากสารสอจะถกดึงกลบสูปลายประสาททีหลังสารสือยงสามารถถูกดงไปยงอกฝง
ั

ู

่
ื
่
่
ั
่
(post junctional or peri junctional cells) หรือเรียกวา uptake II และถูกทําลายโดยเอนไซม ) catechol-
ั
o-methyltransferase (COMT) สารสื่อประสาทสวนที่เหลือใน synaptic cleft จะเขาจับกบรีเซ็พเตอรที ่

post synaptic membrane (adrenoceptors) การหลังสารสือประสาทจะถูกควบคุมการหลังโดย
่
่
่
autoreceptor (2) ที่บริเวณ presynaptic nerve terminal ยับยังไดดวย clonidine

้

~ 15 ~