Page 32 - ตำราเภสัชวิทยาของยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนปลาย

Pharmacology of Drugs acting on PNS อชิดา จารุโชติกมล

normetanephrine (NM) ซึ่งจะถูกเปลี่ยนแปลงตอไดโดย MAO ใน postsynaptic cell
ั
เชนกน และไดสาร 3-methoxy-4-hydroxyl-mandelic acid (VMA) ซึ่งเปนผลผลิตจากการ
เปลี่ยนแปลง catecholamines ที่จะถูกขับออกมาทางปสสาวะ ดังนั้นการเกบปสสาวะ 24
็
ชั่วโมงเพื่อวิเคราะหหาระดับ VMA จึงสามารถใชในการชวยวินิจฉัยความผิดปกติของการทํางาน
ของสารสื่อประสาทกลุมนี้ได ดังแสดงรายละเอียดในภาพที่ 1.6 สารสื่อประสาท NE พบไดหลาย

ๆ ที่เชนกัน เชน บริเวณ postganglionic sympathetic endings สมองสวน cerebral cortex
และ cerebellum เปนตน ดังรายละเอียดในตารางที่ 1.1 และการออกฤทธิ์ของสารสื่อประสาท


ึ้
ั
NE นั้นมีหลายอยางขนกบชนิดของรีเซ็พเตอร ซึ่งรีเซ็พเตอรสําหรับสารสื่อประสาท NE แบง

ออกเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คือ alpha-adrenoceptors () และ beta-adrenoceptors
() บริเวณที่พบการหลั่งสารสื่อประสาท ACh และ NE ใน PNS แสดงดังภาพที่ 1.7

2.3 Dopamine (DA)
่

ิ
เปนสารสือประสาทอีกชนดทควรศกษาทาความเขาใจ เนืองจากเปนสารสือประสาททม ี
่
่
่
่
ี
ึ
ี

ํ
ความเกี่ยวของกับระบบประสาทอยางมาก และมีความเกี่ยวของกับการสังเคราะห NE
DA เปนสารสื่อประสาทที่สังเคราะหจากกรดอะมิโน tyrosine เมื่อสังเคราะหไดจะเก็บ

ไวใน vesicles ของ dopaminergic nerve terminals (ภาพที่ 1.4B และ 1.5) พบวา 60-80%
ของปริมาณ DA ที่หลั่งออกมาจะถูกเก็บกลับ จากนั้นบางสวนอาจถูกทําลายโดย MAO ใน
mitochondria ไดเปน dihydroxyphenylacetic acid (DOPAC) และ DA ที่เหลือใน
synaptic cleft บางสวนจะถูกทําลายโดย COMT ไดเปน 3-methoxytyramine (ภาพที่ 1.6)
ี่
DA จะจับกบ dopamine receptors ท postsynaptic membrane ซึ่งแบงเปน 2
ั
กลุม คือ D1-like family (กระตุน adenylate cyclase ประกอบดวย D1, D5) และ D2-like
family (ยับยั้ง adenylate cyclase ประกอบดวย D2, D3, D4) โดย D1 receptors ที่สมองมี

หนาที่ควบคุมและปรับการทํางาน (modulate) ของ D2 receptors ขณะที่ D1 receptors ที่
peripheral tissues เชน หลอดเลือดที่ไปเลี้ยงไต เมื่อถูกกระตุนจะทําใหหลอดเลือดขยาย ทํา

ใหความดันโลหิตลดลง นอกจากนั้น D2 receptors มีบทบาทสําคัญในระบบประสาทสวนกลาง

และเปน autoreceptor ขณะที่ D3 receptors และ D4 receptors มีความสําคัญและเกี่ยวของ
กับโรคทางจิตเวช

~ 12 ~