Page 23 - ตำราเภสัชวิทยาของยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนปลาย

Pharmacology of Drugs acting on PNS อชิดา จารุโชติกมล

ั
หลายกลุม อีกทั้งจะพบไดในอวัยวะที่แตกตางกนไป รีเซ็พเตอรแตละชนิดจะมีความจําเพาะตอ

ั
ู
่
่
่

็
ั
ี
สารสอประสาททีตางกน เมอรเซพเตอรถกกระตุน (โดยสารสือประสาทเขาจบกบรีเซ็พเตอร) จะ
ื
่
ั
ื

ทําใหเกิดการตอบสนองระดับโมเลกุล และสงผลตอการทํางานของอวัยวะไดหลากหลายรูปแบบ
ี่
ดังจะกลาวโดยละเอียดในลําดับถัดไป สวนระบบประสาทโซมาติกเปนระบบประสาททควบคุม

การทํางานของกลามเนื้อลาย (skeletal muscle) ระบบประสาทสวนนี้มสารสื่อประสาทและ
ี
รีเซ็พเตอรที่คลายคลึงกับ ANS ซึ่งจะอธิบายตอเนื่องเพื่อความสอดคลองของเนื้อหา
ี
เภสัชวิทยาของระบบประสาทสวนปลายนั้นเปนพนฐานความรูที่ควรมในการเรียนวิชาเภสัช
ื้
วิทยา เนื่องจากระบบประสาทสวนปลายควบคุมการทํางานของอวัยวะภายในของรางกายเกือบ
ทั้งหมด และเมื่อกลุมยาถูกแบงตามระบบของรางกาย ในแนวทางการรักษาโรคตามระบบนั้น จึง
มักจะมียาที่ออกฤทธิ์ตอระบบประสาทสวนปลายแทรกอยูในกลุมยาดวย เชน ยารักษาโรคความ
ดันโลหตสูง ยารักษาภาวะช็อก ยารักษาอาการทองเสีย ยารักษาโรคตอหิน ยารักษาตอม
ิ
ื
ลูกหมากโต ยารักษาอาการหวัด ยารักษาโรคหดและโรคปอดอดกนเรื้อรัง ยากระตุนการทางาน
ุ
ํ
ั้
ี
ิ
ของระบบยอยอาหารและลําไส ยารักษาภาวะกระเพาะปสสาวะบบตัวไวเกน ยารักษาภาวะ
กลามเนื้อออนแรง ยารักษาโรคอัลไซเมอร ยารักษาโรคพารกินสัน เปนตน เภสัชวิทยาของระบบ

ี
ประสาทสวนปลายจะไดกลาวถึงเภสัชจลนศาสตร เภสัชพลศาสตร ขอบงใช ผลขางเคยง ขอควร


ระวังและขอหามใช อนตรกริยาของยาที่เกยวของกับระบบประสาทสวนปลาย โดยกลุมยาได

ั
ี่
ิ
แบงเนื้อหาเปน 3 บท คือ (1) ยาที่มีผลกระตุนระบบประสาทพาราซิมพาเทติกและยาที่มีผล
ยับยั้งระบบประสาทพาราซิมพาเทติก (2) ยาที่มีผลกระตุนระบบประสาทซิมพาเทติกและยาที่มี
ั้
ผลยับยงระบบประสาทซิมพาเทติก และ (3) ยาคลายกลามเนื้อที่ออกฤทธิ์ที่ระบบประสาทสวน
ปลาย โดยมีรายละเอียดตัวอยางยาที่เกี่ยวของ ดังนี้
 ยาที่มผลกระตุนระบบประสาทพาราซิมพาเทติก ไดแก ยากระตุนการทํางานของ
ี
ระบบขบถาย ยาขยายรูมานตา ยาลดความดันในดวงตา รักษาภาวะกลามเนื้อออนแรง โดยใน

ั
เนื้อหามีการกลาวถึงยาฆาแมลงที่มีกลไกการออกฤทธิ์นี้ดวย
 ยาที่มีผลยบยงระบบประสาทพาราซิมพาเทติก ไดแก ยาบรรเทาการหดเกร็งของ

ั้
ั
ทางเดนอาหารและระบบขับถาย ยาลดการหลังกรดในกระเพาะอาหาร ยาลดการคัดหลังสาร ยา
่
่
ิ
แกพิษจากยาฆาแมลง ยาขยายรูมานตา

~ 3 ~