Page 22 - ตำราเภสัชวิทยาของยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนปลาย
P. 22

Pharmacology of Drugs acting on PNS                                อชิดา จารุโชติกมล


                                                แนวคิดรวบยอด


                   ระบบประสาทในรางกายของมนุษยมีความซับซอน และมีหนาที่สําคัญในการควบคุมการ
                                                 
               ทํางานของอวัยวะตาง ๆ  ของรางกาย การแบงระบบประสาทเปนสวน ๆ จะทําใหสามารถ
                                                       ู
               อธิบายการทํางานไดงายขึ้น ระบบประสาทจึงถกแบงเปน 2 สวน คือ ระบบประสาทสวนกลาง
               (Central Nervous System; CNS) และระบบประสาทสวนปลาย (Peripheral Nervous
                                                                     
                                                                       
               System; PNS) โดยที่ระบบประสาทสวนปลายนั้นจะถูกแบงยอยเปน 2 สวน คือ ระบบ
               ประสาทอัตโนมัต (Autonomic Nervous System; ANS) และระบบประสาทโซมาติก
                                ิ
                                                                ื่
                                                                      ิ
               (Somatic Nervous System; SNS) ในที่นี้จะใชคํายอเพอใหเกดความกระชับในเนื้อหา แตม ี
                                                                                  ี่
                                   
                       ึ
               ขอควรพงระวังในการอานตัวยอตาง ๆ  ในหนังสืออื่น ๆ ซึ่งอาจมีการใชคํายอทแตกตางกันไป
               ดังนั้นควรตรวจสอบคําเต็มกอนเสมอเพื่อใหเกิดความเขาใจที่ถูกตอง
                                                             
                 ANS เปนระบบประสาทที่มีความซับซอน ควบคุมการทํางานของอวัยวะหลายระบบ ไดแก    
               กลามเนื้อเรียบ (smooth muscles) กลามเนื้อหัวใจ (cardiac muscle) และตอม ๆ

               (glands)  มีหนาที่ตอรางกาย คือ ควบคุมการยอยอาหารและขับถาย ควบคุมการไหลเวียน
                                                                         
                                                         
                         ุ
               โลหิตและอณหภูมิของรางกาย ควบคุมกระบวนการเมแทบอลิซึม และควบคุมการคัดหลั่งของ
                                                                                           ั้
               สารจากตอมตาง ๆ  ดังนั้น ANS จึงมีความสําคัญมากในการควบคุมการทํางานของรางกายทงใน
               ภาวะปกติพักและยอยอาหาร (rest and digest) และภาวะที่ตองตอสูหรือหนี (fight or flight)
                                         
               ANS ประกอบดวย 2 ระบบยอย คือ ระบบประสาทพาราซิมพาเทติก (Parasympathetic
               nervous system) และระบบประสาทซิมพาเทติก (Sympathetic nervous system) โดย
               พบวาระบบประสาทพาราซิมพาเทติกจะควบคุมการทํางานของรางกายเมออยูในภาวะปกติ เปน
                                                                            ื่
               การสะสมพลังงาน (anabolism) สวนระบบประสาทซิมพาเทติกมีผลตอรางกายในการกระตุน

               ใหตอสู ในภาวะตกใจและตองการใชพลังงาน (catabolism) ระบบประสาททั้งสองมักจะทํางาน
                                                                ึ้
                        ั
                                                                                             ื่
                            
               ตรงขามกนอยางสิ้นเชิง โดยการสั่งงานของ ANS นั้นจะขนกับสวนสําคัญ 2 สวน คือ สารสอ
               ประสาท (neurotransmitters) และรีเซ็พเตอร (receptors) โดยสารสื่อประสาทที่เขามา
               เกี่ยวของในระบบประสาทนี้จะมีหลายชนิด แตที่สําคัญ ไดแก อะเซทิลโคลิน (acetylcholine,
               ACh) และ นอรอิพิเนฟริน (norepinephrine, NE) และรีเซ็พเตอรทพบในระบบประสาท
                                                                            ี่
               พาราซิมพาเทติกและระบบประสาทซิมพาเทติกนั้นก็มีหลายชนิดและยังสามารถแบงกลุมยอยได


                                                    ~ 2 ~
   17   18   19   20   21   22   23   24   25   26   27