Page 96 - Microsoft Word - ANS 1 ËŽ

Pharmacology of Drugs acting on PNS อชิดา จารุโชติกมล

ยาที่มีผลตอระบบประสาทซิมพาเทติก

1. บทนํา
ระบบประสาทซิมพาเทติก เปนระบบประสาทที่ควบคุมการทํางานของอวัยวะภายใน คือ

ระบบของกลามเนื้อเรียบ ตอมตาง ๆ และโดยเฉพาะการทางานของหัวใจและหลอดเลือด จะม ี
ํ
บทบาทสําคัญในการควบคุมการทํางานของรางกายในภาวะที่มีการกระตุนใหตอสู ในภาวะตกใจ
และตองมีการใชพลังงาน (fight or flight) ระบบประสาทนี้จะมีสารสื่อประสาทที่สําคัญมา

เกยวของ คือ norepinephrine (NE) ซึ่งสังเคราะหไดจากกรดอะมิโน tyrosine ขั้นตอนการ
ี่
กระตุนและหลั่งสารสื่อประสาทคลายขั้นตอนของสารสื่อประสาท ACh แตสารสื่อประสาท NE
นั้นสวนใหญจะถูกทําลายโดยกลไกการ uptake กลับปลายประสาท (reuptake หรือ uptake I)

รีเซ็พเตอรที่พบบริเวณอวัยวะเปาหมายมี 2 ชนิด คือ alpha-adrenoceptor (1, 2) และ

beta-adrenoceptor (1, 2, 3) ซึ่งพบในอวัยวะที่แตกตางกน และไดกลาวไปบางแลวใน
ั
บทกอน ตัวอยางยาที่มีผลตอ adrenoceptor ที่แตกตางกันแสดงไวในตารางที่ 3.1

ี่
2. ยาทออกฤทธิ์กระตุนระบบประสาทซิมพาเทติก (sympathomimetic drugs,
adrenomimetics agents) สารกลุมนี้จะออกฤทธิ์คลายกับการกระตุนประสาทซิมพาเทติก

สามารถแบงกลุมสาร sympathomimetics ไดเปน 3 กลุม ตามกลไกการออกฤทธิ์ คือ

ี่
(1) กลุมทกระตุนโดยตรงตอ adrenergic receptor (-และ - adrenoceptor) (direct
acting sympathomimetic drugs) เชน สารกลุม catecholamines (epinephrine (Epi),
norepinephrine (NE)), isoproterenol (ISO), phenylephrine, methoxamine เปนตน

(2) ยาที่ออกฤทธิ์กระตุนระบประสาทซิมพาเทติกโดยทางออม (indirect-acting
ี่
sympathomimetic drugs) เชน ยากลุมทการกระตุนปลายประสาทซิมพาเทติกชักนําใหมการ
ี
ปลอยสารสื่อประสาท NE จาก vesicle ที่ปลายประสาท ทําใหสารสื่อประสาท NE ถูกหลั่งจาก

ึ้
adrenergic nerve ending มากขน เชน tyramine, phenylethylamine เปนตน ยากลุมนี้
จะออกฤทธิ์ชาและฤทธิ์อยูนาน แตเมื่อใหซ้ํา ๆ จะใหผลนอยลง เนื่องจาก NE ที่สะสมไวและ



~ 75 ~