Page 48 - ตำราเภสัชวิทยาของยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนปลาย

Pharmacology of Drugs acting on PNS อชิดา จารุโชติกมล

ตารางที่ 1.3 ผลการกระตุนรีเซ็พเตอรบนอวัยวะเปาหมายของระบบประสาทซิมพาเทติกและ
พาราซิมพาเทติก (ดัดแปลงจาก Katzung & Vanderah, 2021) (ตอ)

่
4 การกระตน muscarinic receptor จะทําให endothelium cells ของหลอดเลือดสวนใหญหลัง EDRF
ุ
ุ

ึ
่
(endothelium-derived relaxing factor) ซงเปนสาเหตใหหลอดเลือดขยาย (ในระบบประสาทพาราซิมพาเทตกจะม ี
ิ

่

ื
ี
่
ิ
ั

ผลตอหลอดเลอดเฉพาะทอวยวะภายในและสมอง ในขณะที่ระบบประสาทซิมพาเทตก ทีเปน sympathetic cholinergic

่
ี

้
ื
ื
fiber จะมผลกับหลอดเลอดทกลามเนอลาย) สวน muscarinic receptor ทพบในหลอดเลือดอน ๆ ของระบบไหลเวยน
ื
่
ี
ี
ี
่
ั
ี
โลหตสวนปลายจะไมเกียวของกบการหลง EDRF น แตจะสามารถตอบสนองกับ muscarinic agonists จากภายนอกท่เขา 
ี
ั
่
้
่


ิ
ิ
มาในกระแสโลหตได 
้

6
5 cerebral blood vessels ขยายเมอกระตน M 5 receptor, อาจเกิดจากการยับยังท presynaptic neuron ของระบบ
ุ
ื
่
ี
่
ประสาทพาราซิมพาเทติก
7 cholinergic neuron ที่ไปยังทวารหนักและอวัยวะในระบบสืบพันธุและขับถายปสสาวะ อาจเปนกายวิภาคในระบบประสาท
ซิมพาเทติก (sympathetic sacral outflow)

5. โครงสรางพื้นฐาน หนาที่ที่สําคัญ และการทํางานของ ANS
5.1 โครงสรางพื้นฐาน :
ดังที่กลาวมาแลวขางตนวาระบบประสาทสวนปลายขาออกจะแบงไดเปน 2 สวน คือ
ระบบประสาทโซมาติกและระบบประสาทอัตโนมัติ
5.1.1. ระบบประสาทโซมาติก (Somatic Nervous System; SNS)
ํ
จะควบคุมการทางานของกลามเนื้อลาย (skeletal muscle) และพบวา

เสนประสาทที่มาจาก CNS จะมาเลี้ยงกลามเนื้อลายโดยตรง ระบบประสาทนี้จะมีเฉพาะเซลล
ประสาทกอนปมประสาท (preganglionic neuron) ไมมีปมประสาท (ganglion) และไมมีเซลล
ประสาทหลังปมประสาท (postganglionic neuron) สารสื่อประสาทที่เกี่ยวของ คือ
Acetylcholine (ACh) จะกลาวถึงโดยละเอียดในบทตอ ๆ ไป
5.1.2 ระบบประสาทอัตโนมัติ (Autonomic Nervous System; ANS)
จะควบคุมการทํางานของอวัยวะตาง ๆ คือ กลามเนื้อเรียบ หัวใจ และตอม
ตาง ๆ จะมีเซลลประสาทรับคําสั่งจาก CNS คือ preganglionic neuron ซึ่งจะสง axon ไปยง ั
เซลลตัวที่สอง (postganglionic neuron) ซึ่งอยูนอกระบบประสาท CNS โดยผานการหลั่งสาร
สื่อประสาทบริเวณปมประสาท ANS แบงเปน 2 ระบบ คือ ระบบประสาทพาราซิมพาเทติก
และระบบประสาทซิมพาเทติก

~ 28 ~